2019 Yılında Türkiye’de İslam İktisadı ve Finansı

2019 yılında İslam finansı alanında yaşanan önemli bir gelişme katılım bankacılığı alanında yaşanmıştır. 25 Şubat itibariyle Türkiye Emlak Katıılım Bankası, sektöre yeni bir kamu katılım bankası olarak girdi. Türkiye Emlak Katılım Bankası’nın, özellikle konut sektöründe faaliyet göster- mek amacıyla kurulduğunu söyleyebiliriz. Böylece bankacılık sektö- ründe faaliyet gösteren kamu katılım bankası 3’e yükselirken toplam- da sayı 6’ya ulaşmıştır. 2019 yılı içerisinde katılım bankaları şube sayısı 1122’den 1.179’a ulaşırken; ATM sayısı ise 1.922’den 2.166’ya yükseldi.

 İktisat Yayınlarından 5 yeni kitap okuyucusuyla buluştu. Ahlaklı Olmak ve İnsanın Esenliği Üzerine Görüşler: İslam İktisadına Bir Katkı, Syed Haider Nawab Naqvi İslam İktisat Düşüncesinin Olgunlaşması -17. Yüzyıl-, Abdul Azim Islahi İslam’da İktisadi Kuruluşlar ve Yoksullukla Mücadele, Munawar Iqbal Muhammed Hamidullah: İslam İktisadında Öncü Bir İsim, Abdul Azim Islahi İslam İktisadının Temelleri: Kurumlar ve Kuramlar, Monzer Kahf

Mercan Hatipoğlu’nun “Dünyada ve Türkiye’de İslami Finans” kitabı Ekin Kitabevi tarafından okuyucusuyla buluşturulmuştur.

Araştırma raporlarını kapsamında İKAM bünyesinde çıkan bir diğer rapor “İslam İktisadı ve Finansı Sahasında Çalışma Yapan Dergi ve Yayınevleri Üzerine Bir Değerlendirme” başlığıyla Ahsan Shafiq tarafından kaleme alınmıştır. Bu çalışma, İslam iktisadı, bankacılık ve finans üzerine yayımlanan muhtemel tüm dergiler hakkında detaylı bilgi içeren ilk geniş kapsamlı çalışma olmuştur.

Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde yer alan Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı tarafından düzenlenen 10. Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı, “Menkul Kıymetler Borsası ve İslami Açıdan Değerlendirilmesi” konu başlığıyla 14-15 Mart tarihlerinde İÜ Rektörlük Binası Doktora Salonu’nda gerçekleştirildi.

BURA Derneği’nin gerçekleştirmiş olduğu İslam Politik Ekonomisi Bahar Okulu iki günlük yoğun program içeriğiyle 20-21 Nisan tarihlerinde gerçekleştirildi.

Necmettin Kızılkaya’nın editörlüğünü yaptığı İslam İktisadında Metodoloji: Sorunlar ve Çözüm Önerileri kitabı Nisan ayında okuyucusuyla buluştu.

Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Uygulama ve Araştırma Merkezi (ULİFAM)’ın da destekleyici kurumlar arasında yer aldığı, “Uluslararası İslam Ekonomisi, Finansı ve Etik Kongresi” 27-29 Nisan tarihleri arasında düzenlendi.

Uludağ Üniversitesi’nde İslam İktisadı ve Katılım Bankacılığı lisansüstü programı faaliyete geçti.

Marmara Üniversitesi bünyesinde faaliyetlerine başlayan İslam Ekonomisi ve Finansı Enstitüsü Türkiye’de İslam iktisadının gelişimi açısından çok önemli bir gelişme oldu. MÜİSEF, Türkiye’de bu alanda kurulan ilk enstitü olma özelliğini taşımaktadır. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katıldığı açılış töreni ile çalışmalarına başladı. 1883 tarihinde Hamidiye Ticaret Mekteb-i Âlisi ismiyle kuruluşundan itibaren iktisat, finans ve bankacılık alanlarında olduğu gibi ilahiyat alanındaki yetkinliği ile de İslam ekonomisi ve finansı çalışmaları için en uygun akademik imkan ve şartlara sahip olan üniversitemiz bu enstitünün kurulmasıyla ülkemizin en köklü akademik kurumlarından biri olma özelliğini güçlendirdi.

Dünyada İslam iktisadı açısından en önemli organizasyonlardan birisi olan İKAM’ın her sene yapmış olduğu “İslam İktisadı Atölyesi”serisinin yedincisi 5-7 Nisan’da Marmara Üniversitesi ev sahipliğinde, “İslam İktisadında Para” temasıyla gerçekleşti

İKAM tarafından verilen İslam İktisadı Ödülleri 5 Nisan’da sahiplerini buldu. İslam İktisadı Araştırma Ödülü, İslam iktisadı alanında hazırladığı telif, tercüme ve edisyon eserleri ile alana önemli katkıları bulunan Prof. Dr. Sabri Orman’a verildi. İslam İktisadına Katkı Ödülü, gerek danışmanlık faaliyetleri gerek de ilmi çalışmalarıyla alana katkılarından ötürü Prof. Dr. Ahmet Tabakoğ- lu’na verildi. İslam İktisadı Uygulama Ödülü ise MÜSİAD Karz-ı Hasen Sandığına verildi. 2016 yılında tıpkı İKSAR gibi dernek formatında kurulan sandık, MÜSİAD’a üye olan kişiler arasında sandığa da üye olanlardan aidat toplayıp ihtiyacı olan üyelere faizsiz borç vermektedir.

Taha Eğri ve Sayım Yorğun’un kaleme aldığı İslam İktisadında Emek Raporu iki ana bölümden oluşmaktadır. Taha Eğri “Asgari Ücret ve İstihdam: OECD Ülkeleri için Panel Zaman Serisi Yaklaşımı” meselesini araştırmış, Sayım Yorğun ise “İslam Ülkelerinde Sendikal Haklar ve Yaşanan Sorunlar” meselesini ele almıştır.

Mayıs ayı içerisinde İktisat Yayınları tarafından çıkarılan 1 kitap da okuyucusuyla buluşturulmuştur. (İslam İktisadının Ekonomisi, Rauf Azhar)

İKAM, 2019 yılı içerisinde başlatmış olduğu“Temel Eğitim Programları”serisinin ilkini 3-4 Mayıs tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştirdi.

ULİFAM 2 Mayıs’ta “Danışma Kurulları ve Fetva Süreci” başlıklı konferansa ev sahipliği yapmıştır.

Haziran ayı içerisinde Fatih Turay’ın Finansal Açıdan İslam Borçlar Hukuku (İslami Finans Teorisi) kitabı Ensar Neşriyat tarafından okuyucusuyla buluşturulmuştur.

İKAM’ın ülke raporlarıın dördüncüsü olan Doğu Afrika’da İslam iktisadı ve finansı raporu Kasule Taha Ahmed tarafından hazırlandı. Rapor Doğu Afrika’da İslam iktisadı ve finansının tarihini ve gelişimini ele alan ilk çalışma olma niteliğinde.

2019 yılı içerisinde kurumsal anlamda bir diğer gelişme sigortacılık alanında yaşanmıştır. Bu minvalde sigorta sektörünün köklü şirketi Güneş Sigorta, 1 Ağustos itibariyle hayat dışı sigorta ürünleri kapsamında katılım sigortacılığı faaliyetine başladı. Katılım sigortacılığı çalışmalarında pencere usulü çalıştığını ve tüm sürecin İslami şartlara uygun olarak oluşturulduğunu belirten Güneş Sigorta’nın bu adımı ile sektörde faaliyet gösteren firma sayısı 12’ye yükseldi. Bu şirketlerden 4’ü tüm işlemlerini tamamıyla İslami sigortacılık prensiplerine göre gerçekleştirirken, diğer 8 firma konvansiyonel sigortacılık faaliyetlerine alternatif olarak pencere usulü çalışmalar ile bu sektörde faaliyet göstermektedir.

Eylül 2019 yılı içerisinde İktisat Yayınları’ndan 5 kitap okuyucusuyla buluşmuştur.Katılım Bankacılığında Risk: Kâr-Zarar Ortaklığı Enstrümanlarının Analizi, Zeyneb Hafsa Orhan Yönetişime İslami Bakışlar, Zafar Iqbal ve Mervyn K. Lewis İslam İktisadının Kısa Tarihi, Ahmed El-Ashker ve Rodney Wilson İslam ve Ekonomik Politik Sistemler, Abdullah Karim Bangura İslam ve İktisadi Hayat: Ana Konular ve Metinler, M. Kabir Hassan ve Mervyn K. Lewis

Dünya Tasarruf Günü’nde 31 Ekim’de İstanbul Sabahattin Zaim Üniver- sitesi tarafından “Tasarruf Zirvesi ve Uluslararası Tasarruf Ekonomisi” sempozyumunun ilki gerçekleştirildi.

16 Ekim tarihinde ULİFAM, Dr. Mücahit Özdemir’in anlatımıyla “İslami Mikrofinans Modelleri” başlıklı bir konferansa ev sahipliği yapmıştır.

Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlakı Derneği 3 Ekim’de ise Ağrı’da “İş Ahlakının Yaygınlaşmasında İş Dünyası, Üniversiteler ve Sivil Toplumun Rolü” konulu bir panel gerçekleştirdi.

İSİFAM “Faizsiz Bankacılık İlke ve Standartlarına Uyum Tebliği” bağla- mında 1 Ekim tarihinde bir panel gerçekleştirdi.

Ekim ayı içerisinde Bir Yayıncılık’tan çıkan“Peygamberlik, Dindarlık ve Kâr: İslam İktisadı Düşüncesinin Kavramsal ve Karşılaştırmalı Bir Tarihi” kitabı ve Mahmut Samar’ın Hikmetevi Yayınları’ndan çıkan “İslami Finans Ürünlerinde Akitlerin Birleştirilmesi” kitabı okuyucusuyla buluşturmuştur.

Albaraka Yayınları yayıncılık faaliyetlerine başlamıştır. İslam iktisadına özel önem veren Albaraka Yayınları’nın yayın hayatına başlaması alanın gelişimi açısından önemli etkiler oluşturacaktır.

İKAM 2 Kasım tarihinde“İş Ortaklıkları”başlıklı bir çalıştay gerçekleştirdi.

BURA Derneği ve Sakarya Üniversitesi İslam Ekonomisi ve Finansı Uygulama ve Araştırma Merkezi (İSEFAM) işbirliğiyle ile 6 Kasım tarihinde “İslam Ekonomisi ve Finansı Öğrenci Çalıştayı” düzenlendi.

 Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlakı Derneği’nin iş ahlakının farklı konularına dikkat çekmek üzere her yıl düzenlediği Türkiye İş Ahlakı Zirvesi 9 Kasım’da İş Ahlakı, Hukuk ve Adalet İlişkisi konusunda gerçekleştirildi.

Sakarya Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi ve Marmara Üniversitesi   iş birliği ile 15Kasım’da “XVIII. Yüzyıl Üsküdar Para Vakıfları” çalıştayı gerçekleştirildi.

İSİFAM 26 Kasım tarihinde “Dünya’da ve Türkiye’de Tekafül Sistemi: Sorunlar ve Çözümler” konulu bir panel gerçekleştirdi.

İKAM’ın başlatmış olduğu “Temel Eğitim Programları” serisinin ikincisi Adana’da Doğu-Batı Bilim Sanat Derneği işbirliği ile gerçekleştirdi. Üçüncü eğitim programı ise Ankara’da İslam Düşünce Enstitüsü (İDE) işbirliğinde gerçekleştirdi. Her iki programda yoğun bir ilgi ve katılım ile gerçekleştirilirken yeni nesil islam iktisatçılarının yetişmesine önemli katkılar sunmuşlardır.

2019 yılı içerisinde İslam İktisadı alanında uygulamaya dönük adımlar atılmıştır. İslam İktisadı Araştırma ve Uygulama Derneği (İKSAR) Sakarya Üniversitesi’ndeki bir grup akademisyen tarafından 2018 yılında kurulan İKSAR KArz-ı Hasen çalışmalarına başladı.

Yedinci OIC Halal Expo fuarı 26-29 Kasım tarihleri arasında düzenlendi.

Marmara Üniversitesi, 23 Aralık’ta İslam Ekonomisi ve Finansı Enstitüsü’nün gerçekleştirdiği “İslami Finans ve Sermaye Piyasaları” konferansına ev sahipliği yapmıştır.

İstanbul Ticaret Üniversitesi’nde “Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile Katılım Finansı İlkelerinin Uyumu” isimli konferans 10 Aralık tarihinde gerçekleşti.

 İktisat Yayınları Aralık ayı içerisinde 2 yeni kitabı okuyucusuyla buluşturmuştur. Müslüman Arap Yazarların İktisat Düşüncesi -19. Yüzyıl-, Abdul Azim Islahi Sabahattin Zaim ile İktisat Toplum ve Siyaset, Faruk Taşçı (ed.)

İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi’nde üçüncüsü gerçekleştirilen “Türkiye’nin Ekonomik Problemleri ve İslam İktisadının Çözüm Önerileri” çalıştayı 21 Aralık’ta gerçekleştirildi.

Bu yıl içerisinde yaşanan bir diğer gelişme; AAOIFI tarafından yayımlanan Faizsiz Finans Denetim Standartlarının (FFDS’ler), Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun mevzuatına kazandırılması amacıyla kurum tarafından hazırlanan 1 adet Etik Kurallar ile 6 adet Faizsiz Finans Denetim Standardının 14 Aralık tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanmasıdır.

İSİFAM tarafından “Dünya’da ve Türkiye’de Kitle Fonlaması” sempozyumu 10 Aralık tarihinde gerçekleştirildi.

 İKAM’ın ülke raporlarının beşincisi olan Bangladeş’te İslami Bankacılık ve Finans Alanına Genel Bir Bakış raporu M. Kabir Hassan, Md. Kabir Ahmed ve Iftekhar Ahmed Robin tarafından hazırlandı ve Türkçe-İngilizce olarak yayımlandı. Rapor, Bangladeş’te İslam iktisadı ve finansının tarihini ve gelişimini ele alan ilk çalışma olma niteliğinde.