UZMAN GÖRÜŞÜ
Melih Turan
Marmara Üniversitesi
Mevcut finans kurumları, bankalar ve finansal hizmetler ile yeni iş modellerini, uygulamaları, süreçleri ve ürünleri finansal inovasyon bağlamında teknolojik bir tabanda birleştiren bu yeni sektöre, finansal teknoloji (fintech) deniyor. Büyük bir bankanın ya da finansal kuruluşun tek başına sunduğu yüzlerce hizmeti ve ürünü parçalara ayırdığımızda aslında hepsinin ayrı bir fintech girişimi olarak daha çevik ve müşteri odaklı sunulabileceğini görüyoruz.
Artık bankalar bazı fonksiyonlarını fintechlere bırakmaya başladığından beri finans dünyası çalkalanıyor. Müşteriler bu değişime olumlu tepki veriyor. Düzenleyici kurumlar da Payment Service Directive (PSD2) gibi yönetmeliklerle artık bankaların verilerini dışarıya açmasını talep ederek açık bankacılık dönüşümüyle fintechlerin de önünü açmaya devam ediyor. Bankaların verilerini diğer finansal kuruluşlara açmaya mecbur kaldığı, elektronik para ve ödeme kuruluşlarının büyük finansal kuruluşlara kıyasla nispeten küçük sermayelerle kurulabildiği ve yeni finansal yatırım imkânlarının çoğaldığı yeni girişim/finans ekosistemi İslami finansın da yolunu değiştirecek.
Bugün bankasız ve faizsiz bir şekilde para ve finans yönetimi artık fintechler ile mümkün olduğundan bankaya ihtiyaç duymayan ve ödeme sistemlerini destekleyen ön ödemeli kartlar ile rahatlıkla her yerden alışveriş yapılabiliyor. Bu durum bankacılık kurumu karşısında yeni oyuncuların çıkmasına vesile olduğu gibi İslami finans gibi yeni bir finansal düzeni inşa ederken için bambaşka bir yol açıyor.
Bu bağlamda İslami fintech olarak adlandırılan kuruluşlar konvansiyonel düzene meydan okumaya başladı bile. Dünya çapında yaklaşık olarak 550 İslami banka varken, 120 civarında İslami fintech bulunuyor ve bu oluşumlar İslami bankalarla kıyaslandığında daha çok Müslümanların asli finansal sorunlarına odaklanıyorlar. Kişiden kişiye (P2P) borç verme, kitlesel fonlama, blok zinciri, yapay zekâ gibi teknoloji ve yöntemlerle İslam’daki mali düzenin gerekliliklerini serbest piyasada faaliyete geçirmeye çalışıyorlar. İngiltere’de Yielders isimli bir İslami Fintech gayrimenkullere kitlesel fonlama biçiminde finansman sağlayarak en küçük yatırımcıya kâr getirisi imkânı sunarken inşaat sahiplerine de kredisiz fon sağlıyor. Launch Good isimli kitlesel fonlama platformu dünya çapındaki Müslümanların projelerini platformdan duyurarak imece usulü milyonlarca dolar fon topluyor. GlobalSadaqah Endonezya’da yardım kuruluşları ortaklığında bağış toplayarak nitelikli projelere destek veriyor. Türkiyeli girişimciler tarafından kurulan Colendi katılım finans ilkelerine uygun bir şekilde kredi skorlaması yapıyor, kişiden kişiye borç verme ve mikrofinans hizmetleri sunuyor. Digital Zakat, Müslümanların zekât konusundaki yönetimini üstleniyor.
İslami finansın ana ilkeleri olan toplumsal adalet, ortaklık, iş birliği, faizsiz kazanç, zekât ve infak gibi meseleleri dikey bir çözümle çevik bir şekilde sunabilen İslami fintechlere önümüzdeki yıllarda daha fazla yatırım yaparsak İslami Finansı hem bankacılık hem de ödeme sistemleri anlamında tüm eleştirilerden azade bir şekilde dönüştürebilir ve böylece makasıd-ı Şeria’yı usulüne uygun bir şekilde gerçekleştirebiliriz.
