UZMAN VE PAYDAŞ GÖRÜŞLERİ

İsmail Erol

Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi

2020 yılında tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 salgını özel gereksinimli öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarının karşılaması adına alternatif eğitim uygulamalarının yürürlüğe girmesine ve Millî Eğitim Bakanlığı tarafından özel (yasal, proje, materyal, eğitim vb.) tedbirler alınmasına sebebiyet vermiştir. Hem özel eğitim alanında teknolojinin kullanımı hem öğretmenlerin mesleki yeterliliklerinin geliştirilmesi hem de ebeveynlerin küresel salgının etkisi ile yaşadıkları psikolojik sendromların giderilmesi adına MEB ve Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü (ORGM) 2021 yılı içerisinde etkili çalışmalara imza atmıştır.   

Özel eğitim hizmetleri yönetmeliğinde 2021 yılı Ocak ayı içerisinde yapılan düzenlemeler ile beraber olağanüstü durumlarda “Özel eğitim öğrencileri için uzaktan eğitim yapılabileceği” maddesi eklenmiştir. 

MEB ve ORGM, 2021 yılı ocak, şubat ve mart Ayları içerisinde özel eğitim alanında projelere devam etmiştir. Özellikle; Bütünleştirici Eğitimin Geliştirilmesi Projesi (BEGEP) kaynaştırma eğitiminin görünürlüğü, geliştirilmesi ve paydaşlarının bilgilendirilmesi adına önem arz etmektedir. Yine “Mesleki Eğitimde 1000 Okul Projesi” kapsamında özel eğitimde görev alan öğretmenlere eğitimler verilmesi de diğer önemli 2021 yılı projesidir. Zorlayıcı Yaşam Olaylarında Psikoeğitim Projesi (ZOYOP) ise 2021 yılı itibarı ile yeni normalleşme sürecinde hem öğrenci hem öğretmen hem de velilerin yaşadıkları zorluklarla mücadele etmelerine destek vermek adına hazırlanan bir diğer projedir. Bu projeler ile 2021 yılı içerisinde uzaktan eğitim yoluyla Eğitim Bilişim Ağı (EBA) üzerinden verilen özel eğitim dersleri ve bilgilendirme videoları (Özellikle 32 bölümden oluşan “Hazır mısın?”) özel gereksinimli öğrenciler adına oldukça faydalı olmuştur. 

2021 yılı özel eğitim faaliyetleri kapsamında “Ders ücreti karşılığında görev alan öğretmen” eğitimlerine de ağırlık verilmiştir. Atama, istihdam ve özel sektör tercihleri dolayısı ile ders ücreti karşılığı öğretmen gereksinimi duyulan özel eğitim alanında, bu eğitimcilerin ilk defa düzenlenen çevrim içi eğitim yolu ile mesleki gelişimleri desteklenmiştir.

MEB ve ORGM 2021 yaz dönemi de özel eğitim faaliyetleri adına etkin geçmiştir. 5 Haziran-31 Ağustos Tarihleri arasında “Telafide Bende Varım” etkinliği ile özel gereksinimli bireylerin telafi programlarına destek verilmiştir. Salgının etkilerinin azaltılması adına da Rehberlik hizmetleri kapsamında psikososyal destekler verilmeye çalışılmış, Haziran 2021 içerisinde ORGM ve Yeşilay Cemiyeti arasında “Yaşam Becerileri Eğitim Programı” neticesinde çocukların ve gençlerin yaşam becerilerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Yine 2021 yılı içerisinde Rehberlik Araştırma Merkezlerinde (RAM) görev yapan eğitimcilere yönelik destekleyici eğitimler gerçekleştirilmiştir.

2021-2022 eğitim-öğretim yılı ise özel eğitim adına “Okula Uyum Programları” ve “Okula Uyum Etkinlikleri” ile 1-3 Eylül anaokulları ve 1. sınıflar; 6-10 Eylül tarihinde ise diğer seviyelerdeki öğrencileri kapsayacak şekilde başlamıştır. 

Özel yetenekli öğrenciler adına da 2021 yılı bir hayli hareketli geçmiştir. Özellikle BİLSEM’de görevli olan öğretmenlerin lisansüstü eğitimlerine destek vermek amacı ile üniversiteler ile iş birliği protokolleri yapılmış; görevli öğretmenlerin akademisyenler ile ortak çalışmalar yapmalarına fırsatlar verilmiş ve Üniversitelerin AR-GE merkezlerinden faydalanmalarına imkân sağlanmıştır. Aynı zamanda BİLSEM’de eğitim alan öğrenciler adına bir takım staj yapma fırsatları yaratılmıştır.

COVID-19 küresel salgını sebebi ile Türkiye’de sıklıkla genel eğitim gören öğrencilerin öğrenme kayıpları yaşadığı dile getirilse de asıl kayıp özel gereksinimli öğrenciler adına ortaya çıkmıştır. Özel eğitim okullarında ve rehabilitasyon merkezlerinde bir takvime bağlı kalamadan olağanüstü durumlar ile eğitime verilen aralar, özel eğitim öğrencilerinin eğitim süreçleri adına olumsuz etkiler bırakmıştır. Bakanlık tarihinde ilk kez böyle bir küresel salgın ile karşılaşılsa da ORGM ve MEB süreci gayet iyi yürütmüş ve bundan sonra oluşabilmesi muhtemel olağanüstü haller için tedbirlerini almıştır. 

MEB ve ORGM; dijitalleşme çağı dediğimiz bu tarihsel süreçte özellikle özel eğitimde teknolojinin aktif kullanımı konusunda kararlılığını devam ettirmelidir. Velilerin özel gereksinimli öğrencilerini uzaktan eğitim süreçlerine katılımı konusundaki kararlığını arttırma; materyal ve teknolojik donanım eksiklerinin giderilmesi; tüm özel eğitim paydaşlarının salgın sürecinde yaşadıkları psikolojik, duygusal ve sosyal problemlerin en aza indirilmesi adına gerekli tedbirleri almaktadır ve almaya devam etmelidir. 

Yine bu küresel salgın bizlere göstermiştir ki 2021 ve 2022 eğitim-öğretim planlamasında özellikle özel eğitimde Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) hazırlıklarına önem verilmesi ve üzerinde hassasiyetle durulmasına ihtiyaç vardır. Unutulmamalıdır ki geçtiğimiz 2021 yılı içerisinde özel gereksinimli öğrencilerimiz uzaktan eğitim görseler dahi çoğunlukla kapalı alanlarda eğitim-öğretim faaliyetlerine devam etmişlerdir. Bu sebeple “Telafide Ben de Varım” programı bizlere özel gereksinimli öğrencilerin sadece akademik ve bilişsel yönden değil aynı zamanda sosyal, kültürel, sportif ve sanatsal yönden de desteklenmesi gerektiğini göstermiştir. 

Son olarak 2022 yılında ve sonrasında hazırlanacak özel eğitim stratejik planlarında özel eğitim öğrencilerimizin daha fazla sosyal, kültürel ve fiziksel aktiviteler içeren eğitim çalışmalarında bulunmasının teşvik edilmesini dilerim. Olası yenilecek ya da olağanüstü gerçekleşecek bir salgın durumunda öğrencilerin dijital becerilerinin geliştirilmesi ve özel eğitim çalışanlarının (idari, akademik ve hizmetli) mesleki becerilerinin geliştirilmesi adına planlamanın MEB tarafından önceden yapılmasının da elzem olduğunu ifade ederim.