Logo
Yönetim Düşüncesi Seminerleri 3 | Kutadgu Bilig ve Siyasetname Üzerinden Türk Yönetim Geleneği

Yönetim Düşüncesi Seminerleri 3 | Kutadgu Bilig ve Siyasetname Üzerinden Türk Yönetim Geleneği

Kategori: STA Tarih: 03 Nisan 2018
03 Nisan 2018

Yönetim Düşüncesi seminerlerinin üçüncüsü 3 Nisan 2018 tarihinde saat 16.00-18.00 saatleri arasında İLKE Teras salonunda gerçekleştirildi. “Kutadgu Bilig ve Siyasetname Üzerinden Türk Yönetim Geleneği” başlığında gerçekleştirilen seminerin konuğu İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Alkan oldu.

Prof. Dr. Haluk Alkan’ın konuşmasında öne çıkan hususlar şunlardır:

Kutadgu Bilig
Kutdgu Bilig’de dört temel karakter vardır: Kün-Togdı “Gündogdu” (hükümdar ve adalet- iki temel özelliği), Ay-Toldı "Dolunay" (vezir, mutluluk), Ögdülmiş "Övülmüş" Bilge: vezirin oğlu (akıl ya da bilgi, devletin geleceğini temsil eden kişi), Odgurmış "Uyanmış" Derviş: vezirin kardeşi (akıbet yaşamın sonu, devletten elini eteğini çekmiş, bu işleri sevmeyen zahid hayatı yaşayan doğru sözler söyleyen bir kişi). Bu 4 karakter altında sürekli devletin nasıl olması gerektiği tartışılır.
Devletin üç temeli vardır: altın, kılıç ve adalet. Hazinen sağlam olacak, askeri gücün olacak ve adil olacaksın.
Kutadgu Bilig’de az ama Siyasetnamede çokça İran’dan örnek verilmiş, İran yönetim geleneklerine göndermeler yapılmıştır. Bu nedenle bazı araştırmacılar da yazarların nereli olduğu konusunu sorgulamıştır. Yusuf Has Hacip biraz daha içsel ve duygusal yazarken Siyasetname’de duygu içermeyen kurumsal bir eser niteliği taşımaktadır. Eserlerin ikisi de nasihat formatında yazılmıştır.
İki eserde de teorik ve felsefi tartışmalara girilmemiştir. Daha çok yönetim formatında olan kitaplarda özellikle ve bilerek dönemin siyasi yapısı sebebiyle teorik ve felsefik tartışmalardan uzak durulmuştur.
Eserde önemli bir unsur da liyakat ilkesidir. İnşaların en seçkini, en akıllısı en bilgilisi halka amir olarak tayin edilir. Merkezdeki kişiyi aşırı ululama ve yüceltme, yanındakilere de aşrı sorumluluklar verildiği bürokratik yapı söz konusudur.
Eserde kanunun doğru yürütülmesi önemli bir husustur. Yasaya, töreye bağlı devlet anlayışı sürekli vurgulanmaktadır. Yasaya uygunluğun 4 temel ilkesi bulunmaktadır: doğru, milletin yararına, eşit adaleti, töreyi tüm insanlara ulaştırmak.
Melikin altındaki kişi olan vezire vezirlik makamına çok önem verilmiş, çok yüceltilmiştir.
İyi adam iyi yönetir, doğru adam doğru yönetir. Beyliğin temeli vezirle sağlamlaştırılır, vezir asil bir aileden gelmektedir. İki eserde de veraset önemlidir. Bunu savunma sebepleri, asil aileler zengin olur ve iyi eğitim alırlar mantığıdır. Toplumsal tabakalaşma anlayışı vardır da denilebilir.
- Siyaseti ahlaktan ayırmıyorlar.
- Kamu yararına dikkat çekiliyor.
- Adalet ve zamanında hizmet yapılması önemli bir husus.
- Zaman yönetimi anlayışı var.
- Ne olursa olsun otoriteye itaat var.
Siyasetname
Kutadgu Bilig’den kırk yıl sonra Melikşah’a yazılmış bir eserdir. İslam düşüncesi tartışmalarına girilmemiş yönetim el kitabı formatında yazılmıştır.
Padişahın belirleyici unsuru; güveni sağlama, düzenleme ve denetimdir. Eserde Abbasi halifelerinin yönetsel anlamda otorite olmamalarına ilişkin çeşitli açıklamalarda bulunulmuştur.
Merkezi atama sistemi çok önemlidir. Yusuf Has Hacib’e göre Siyasetname daha merkezi bir yönetim durumunu ortaya çıkarır.
Tımar sistemi nizamülmülk tarafından ortaya konulmuştur. Nizamiye medreseleri, adaletin dağıtılması açısından önemli olan mezalim mahkemeleri, fiyat kontrolü, pazarın kontrol edilmesini içeren nars sistemi gibi yapılarla Osmanlıda gördüğümüz kurumsallaşmanın sistematikleştirilmesi bu dönemde görülmüştür denilebilir.
Unvanlar çok önemlidir. Vasıflar ile unvanlar önceden belirlenmeli, tekrar tekrar unvan üretilmemeli, kim nerede duruyor görülmelidir. Yatay gelişigüzel devlet içerisine girişlerine olumlu bakılmamaktadır. Adalet çok önemli. Padişah Allah tarafından belirlenir ama ancak adaleti gerçekleştirmekle Allah rızasını kazanabilir.
Sasanilere atıf yapılarak halkla doğrudan temas kurmanın önemi belirtilmiştir. En az haftada iki gün padişah şikayetleri almalı ve doğrudan kendileri çözmelidir. Yüz yüze çözdüğünde zulme uğrayan kişilerin itaati artabilir. Bu sebeple bu yönetim geleneği önemlidir.
İstişare ve üst-ast sistemine riayet önemlidir. Yönetici iyi ise her şey iyidir kötü ise her şey kötüdür. Vezir hain işlere yönelirse diğer tüm mutasarrıflarda böyle olurlar mantığı söz konusudur. “Bürokratik elit” anlayışı hakimdir.
Kurumsal denetim çok önemlidir. Vezirler padişah tarafından denetlenecektir.
Program İLKE Derneği Mütevelli Heyeti Üyesi Hüseyin Akkuş’un Prof. Dr. Haluk Alkan’a plaket takdimi ile sona erdi.

Galeri

İlgili İçerikler

III. Sivil Toplum Zirvesi Sonuç Raporu

“Öncü Sivil Toplum: Sivil Toplumda İnsan Yönetimi” temasıyla gerçekleştirilen III. Sivil Toplum Zirvesi, sivil toplum kuruluşlarında insan kaynağı yönetiminin değişen ihtiyaçlarını ve geleceğe yönelik dönüşümünü ele alan kapsamlı bir tartışma zemini sundu. Zirvede, gönüllü yönetimi, değer odaklı liderlik, dijitalleşme, stratejik planlama ve öğrenen organizasyonlar gibi başlıklar altında, sivil toplumun hem bireysel hem de kurumsal kapasitesini artırmaya yönelik yaklaşımlar tartışıldı. İnsan odaklı bir yönetim anlayışının, toplumsal etkiyi kalıcı ve sürdürülebilir kılmadaki önemi vurgulandı.Bu raporda neler bulacaksınız?• 2024 Sivil Toplum Ödülleri kapsamında ödül kazanan kişi ve kuruluşlar• Sivil toplumda insan yönetimi alanındaki güncel eğilimler ve çözüm önerileri• İlham verici proje hikayeleri: İnsan Yönetimi alanında gerçekleştirilen başarılı ve örnek projeler• PiT kişilik envanteri: STK’lar işe alım süreçlerinde nasıl daha etkili kullanılabilir?“Öncü Sivil Toplum: Sivil Toplumda İnsan Yönetimi” Sonuç Raporu, sivil toplum alanının karşılaştığı zorluklara karşı yenilikçi, kapsayıcı ve sürdürülebilir çözümler sunuyor. Rapor, sivil toplum profesyonelleri, sivil toplum yöneticileri ve insan yönetimi alanında çalışan profesyonellere yol gösterici öneriler içeriyor.

09 Temmuz 2025

Kurumsal Gelişim Eğitim Programı'nın 14. Dönem Başvuruları Açıldı!

Sivil Toplum Akademisi’nin 2016 yılından bu yana düzenlediği Kurumsal Gelişim Eğitim Programı 14. Dönem eğitimleriyle devam ediyor! Kurumsal Gelişim Eğitim Programı (KGEP), sivil toplum kuruluşlarının kurumsal kapasitelerinin artırılması ve bu alanda profesyonel ve gönüllü olarak görev yapan kişilerin yetkinliklerinin geliştirilmesini hedefleyen temel bir eğitim programıdır. KGEP, toplumsal sorunlara sivil kuruluşlar aracılığıyla çözüm üretilmesini ve STK’ların ürettikleri fayda ile toplumsal etkilerini artırmalarını desteklemekte; aynı zamanda sivil toplum kültürünün yaygınlaşmasına katkı sunmaktadır. Katılımcılar, bu dönem boyunca insan kaynağı ve gönüllü yönetimi, kurumsal yönetim ve organizasyon, dijital iletişim, kaynak geliştirme, savunuculuk ve proje döngüsü yönetimi olmak üzere altı temel alanda eğitim alacaklardır. Program Hakkında Önemli Bilgiler:• 9-10-11 Temmuz 2025 tarihlerinde İLKE Vakfı'nda gerçekleştireceğimiz KGEP'i eksiksiz tamamlayan katılımcılara katılım belgesi verilecektir.• Alan fark etmeksizin tüm STK'lar başvuruda bulunabilir.  • Program "kapasite geliştirme" eksenli tasarlandığı için tüm dersler bir bütünün parçasıdır ve hepsi aynı öneme sahiptir.  Dolayısıyla katılımcıların 6 farklı ders başlığından en az 5'ine katılması zorunludur.• Programın verimli geçmesi adına kontenjan 30 kişi ile sınırlı tutulmuştur. • Programa katılım için başvuru formu doldurma zorunluluğu bulunmaktadır.• İl dışından gelecek katılımcıların konaklama ve ulaşım maliyetlerini kendilerinin karşılaması beklenmektedir. • Program için herhangi bir ücret talep edilmemektedir. Program Takvimi Yer: İLKE VakfıTarih: 9-10-11 Temmuz 2025Son Başvuru Tarihi: 27 Haziran 2025 Cuma  Sorularınız için [email protected] adresine ulaşabilirsiniz. Kayıt için formu doldurunuz. 

STK Konuşmaları 10 | Vakfedilmiş Bir Hayat

03 Nisan 2019STK Konuşmaları, sivil toplum kuruluşlarının önemli ve öncelikli meselelerinin katılımcı bir şekilde müzakere edildiği; bu alandaki gelişme ve başarılı uygulamaların STK temsilcileri arasında bilinirliğinin artırılmasının hedeflendiği etkinlik serisidir.  STK Konuşmalarının 50. serisi örnek bir uygulama olarak "Gönüllüler" ve kurumun kurucusu İbrahim Ceylan'ın gönüllülük çalışmaları anlatıldı. 13 Nisan 2019 tarihinde İLKE Derneğinde düzenlenen etkinliğe birçok STK'dan katılım sağlandı.   Gönüllüler'in yardım ve gönüllülük çabaları ülke sınırlarını aşarak Afrika’ya kadar uzanmış. Afrika’nın yaralarını sarmak, çaresizliği ortadan kaldırmak, sağlıktaki imkânsızlığı azaltmak için yaklaşık 14 yıldır Afrika’ya yardım götürüyorlar. Katılımın sürdürülebilir ve devamlılık arz etmesi açısından derneklerin ismini ön plana çıkarmadan ‘Gönüllüler’ üst kimliği altında, her seferinde 6-7 dernek ile, hareket ediliyor.Gönüllüler hareketini daha çok sağlıkçılardan: Doktor, hemşire, diş hekimlerinden oluşuyor. Bugüne değin 160 Binin üzerinde hastaya hizmet verilmiştir. Sağlık ve insani yardım çalışmaları Çad, Burkina Faso, Mali gibi Afrika ülkelerinin yanında Arnavutluk, Makedonya, Bulgaristan, Sierra Leone, Bangladeş, Arakan Kampları, Afganistan’da da yapılmaktadır.İstanbul’da zor şartlarda yaşam sürdüren Suriyeli ailelere de destek sağlanmış.Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile yapılan protokol çerçevesinde yetiştirme yurtlarından alınan 25 çocuğun yetiştirildiği 5 gönül evi var. Afrika’da ameliyat hemşiresi, ebe eğitimlerinin yanında tarım, marangozluk, kaynakçılık, soğuk demircilik, mobilyacılık, tekstil gibi mesleklerin eğitimi de verilmektedir. Sayın Ceylan’ın herkese bir çağrısı var:Gelin sizde katılın bizlere, nerde bir çığlık duyarsak gidelim birlikte çare olmaya. Gurura kapılmadan, kibirlenmeden kazanalım gönülleri. Çok değişeceğinizi biliyoruz, bizim değiştiğimiz gibi. Her gittiğimiz ülkede sabrı, azla yetinmeyi, yoklukta mutlu olabilmeyi, kendine ait olmayana el uzatmamayı, kısacası yokluğa şükretmeyi öğrendik. Her seyahat sonrası gözden geçirdik hayatımızı, hep utandık şükürsüzlüğümüze. Artık yaşamımızdaki olmazsa olmazlarımız, "olmasa da olur" oldu bizler için. Etkinlik, İLKE Yürütme Kurulu Üyesi Hüseyin Akkuş'un plaket takdimi ve teşekkürü ile tamamlandı.