İslam ahlâk düşüncesi literatüründe önemli bir yere sahip olan Ahlâk-ı Adudiyye şerhleri, Ahlâk Projesi’yle Türkçe’ye kazandırılıyor.

Daha önce Ahlâk-ı Adudiyye şerhlerinden Taşköprîzâde Şerhi, Kazerûnî ve İsmâil Müfid İstanbulî Şerhleri’nin yayımlandığı projede, yeni şerhler okuyucuların istifadesine sunuldu. Böylece şerh külliyatının tamamlanmasına dönük önemli bir adım atıldı.

Şerhu’l-Ahlâki’l-Adudiyye, Seyfüddîn Ahmed el-Ebherî
Tahkik ve Tercüme: Ömer Türker

13. yüzyıldan sonra İslam dünyasındaki ilim gelenekleri önemli ölçüde belli başlı eserler etrafında kaleme alınan şerh ve haşiyelerle devam eder. Bu bağlamda İslam düşüncesinin müteahhirûn dönemi Hidâyetü’l-hikme, Hikmetü’l-ayn, Şerhu’l-Mevâkıf fî ilmi’l-kelam, Şerhu’l-Makâsıd, Şerhu’l-Akâid, Akâid-i Adudîyye, Füsûsu’l-hikem, Miftâhu’l-gayb gibi çeşitli ilim dallarında kaleme alınan eserlerin tarihi olarak okunabilir. Bu türlü klasikleşmiş risale ve kitap yazarları arasında Adudiddîn el-Îcî’nin bilhassa zikredilmesi gerekir. Îcî, er-Risâletü’l-Vaz‘iyye, Akâid-i Adudiyye, el-Mevâkıf, Şerhu Muhtasaru’l-Müntehâ eserleriyle dilbilim, kelam ve fıkıh usûlü alanlarında yazım geleneği oluşturmasının yanısıra ahlâk ve siyaseti teorik ve pratik yönleriyle ele aldığı Ahlâk-ı Adudiyye adlı risalesiyle de ahlâk ve siyaset alanında bir yazım geleneğinin oluşmasına vesile olmuştur. Tahkik ve tercümesini yayımladığımız şerh, Îcî'nin doğrudan talebesi Seyfeddîn Ahmed el-Ebherî’ye aittir. Daha fazla bilgi için tıklayınız.

Şerhu’l-Ahlâki’l-Adudiyye, Müellifi Meçhul (15.yüzyıl)
Tahkik ve Tercüme: Kübra Bilgin Tiryaki

Yazdıklarıyla 7/13. yüzyıl sonrası müteahhir dönem düşüncesi üzerinde önemli etkiler bırakan Adûduddîn el-Îcî’nin (ö. 756/1355) benzer etkiyi ahlâk alanında da yaptığı görülmektedir. Nitekim el-Îcî’nin yazdığı muhtasar ahlâk risalesi el-Ahlâku’l-‘Adudiyye tespit edilebildiği kadarıyla kendisinden sonra dokuz ayrı şerhe konu olmuştur.
Ahlâk-ı Adudiyye şerhlerinden birisi olan bu eserin, müellifi tespit edilememekle birlikte Timurlu devlet adamlarından Sultan Baysungur’a (ö. 837/1434) ithaf edildiği bilinmektedir. Ahlâk-ı Adudiyye şerhleri içerisinde tarihsel olarak ilk sıralarda yer alan eser, Timurlular döneminde Herat’ta kaleme alınması sebebiyle dönemine dair bazı hususiyetler barındırmaktadır. Diğer şerhlerle birlikte değerlendirildiğinde farklılıklar ve benzerliklerinin daha açık bir biçimde ortaya çıkacağı çalışma, Ahlâk-ı Adudiyye şerh geleneğinin bütünlüklü bir şekilde yorumlanması açısından önemli bir katkı olacaktır. Daha fazla bilgi için tıklayınız.

Şerhu’l-Ahlâki’l-Adudiyye, Şemsüddîn el-Kirmânî
Tahkik ve Tercüme: Mervenur Yılmaz

İslam Ahlâk Düşüncesi'nin önemli eserlerinden birisi olan, Îcî’nin Ahlâki’l-‘Adudiyye adlı ahlâk risalesi kısa olmakla birlikte, oldukça etkili olmuş ve üzerine toplamda dokuz şerh yazılmıştır. Son dönemde yapılan tasniflere göre felsefi ahlâk çizgisinde yer alan Îcî’nin eserine yazılan şerhler, bu çizginin devamlılığını göstermesi açısından önemlidir.
Bu şerhlerden birisi de, Îcî’nin öğrencisi olan Kirmânî’nin şerhidir. Kirmânî’nin şerhini diğer şerhler arasında önemli yapan husus, şerhin bizzat Îcî’nin öğrencisi tarafından yazılmış olması ve aynı zamanda ilk şerh olmasıdır. Şerhin Îcî ölmeden önce tamamlanmış olması da, şerhi önemli kılmaktadır. Kirmânî şerhinin kendisinden sonra yapılan şerhlere şekil ve tartışılan konular bakımından kaynaklık yaptığı görülmektedir. Bu kitapta yer alan Kîrmânî şerhinin tahkik ve tercümesiyle, ahlâk literatürüne katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Daha fazla bilgi için tıklayınız.

Melzemetü’l-Ahlâk, Mehmet Emin İstanbûlî
Transliterasyon: Melek Yıldız Güneş & Aliye Güler

1281 (1864) senesinde kisve-i tab‘a bürünmüş olan bu eser, 14. yüzyılda Abdurrahmân b. Ahmed b. Abdülgaffâr el-Îcî (v. 756/1355) tarafından yazılan Ahlâk-ı ‘Adudiyye isimli risalenin bir tercüme-şerhidir. Eserin telif edilmesi Müellif Mehmed Emîn İstanbulî’nin insanların ahlâkî bir düşüş yaşadığını müşahede etmesi üzerine o güne kadar Türkçeye tercüme edilmemiş olan Ahlâk-ı ‘Adudiyye’yi tercüme etme fikrinin kendisinde hâsıl olması neticesinde olmuştur.
Dört makaleden müteşekkil olan eserin ilk bölümü, ahlâkın teorik bahislerinin ele alındığı “Nazarî Ahlâk” başlığını taşımaktadır. İkinci makalede “Fazîletlerin Korunması ve Kazanılması” başlığı ile ahlâkın pratik meselelerine yer verilmiştir. Eserde, “Ev İdaresi” başlığını taşıyan üçüncü bölüm ile “Şehir Yönetimi” unvanlı dördüncü bölümün yer almasıyla ahlâkın bütün meseleleri ele alınmış; böylece okuyucuya kuşatıcı bilgiler sunulmuştur. Daha fazla bilgi için tıklayınız.