Uzman Görüşü

Yusuf Alpaydın

GEM’ler, Suriyeli öğrenciler için izole bir ortam sunmaktayken uyum sınıfları, Suriyeli öğrencilerin Türk öğrenciler ve öğretmenler ile daha çok etkileşim imkânı sunmaktadır. Bu etkileşim iyi sağlandığı takdirde göçmen öğrencilerin Türk eğitim sistemine, Türk kültürüne uyum süreçleri hızlanabilir, Türkçe dil becerileri daha kolay geliştirilebilir. Bununla beraber GEM’lerin öğrenci nüfusunun devlet okullarına yönelmesi, devlet okullarındaki kompozisyonu değiştirecektir. Yeni öğretmen ve yeni öğrencilerin uyum ve adaptasyon süreçleri hem yönetim hem de eğitim öğretim süreçlerine yansıyacaktır. Ayrıca 2014’ten bu yana hizmet veren GEM’lerin iyisiyle kötüsüyle oturmuş işleyişi, uyum sınıflarında tekrar yakalanmaya çalışılırken okul yönetiminin, öğretmenlerin, velilerin ve öğrencilerin yeni problemlerle karşılaşacağı tahmin edilebilir.

Uyum sınıfları uygulamasının mahsurları var mıdır?

• Göç olgusunun ekonomik, siyasi ve kültürel etkileri dolayısıyla toplumun bir bölümünün göçmenlere yönelik ön yargı geliştirdiği bilinmektedir. Okul ortamında zaten birçoğu travmatik olaylara şahit olmuş, acı hikâyelere sahip göçmen öğrencilere ön yargı ile yaklaşılması, uyum sürecini zorlaştıracaktır.

• Okullarda hem öğretmenlerin hem de öğrencilerin çok kültürlü eğitime yönelik hazırlık ve farkındalıkları yeterli düzeyde olmadığı için okullarda ırkçılık, ayrımcılık, ön yargı gibi olumsuz tutumları tetikleyebilir.

• Okulda olumsuz tutumlara maruz kalan göçmen öğrencilerin yalnızlık, yalıtılmışlık, dışlanmışlık vb. duygular hissetmesi, göçmen öğrencilerin okul yaşantısını, uyum sürecini ve dolayısıyla geleceklerini etkileyebilir.

Uyum sınıfları için belirlenen standartlar ve öngörülen işleyiş uygun mudur?

• Öğrencilerin dil becerileri, sınav puanları ile onaylansa bile anadili Türkçe olan öğrencilere göre dezavantajlı durumda olacakları tahmin edilebilir. Özellikle öğretmenlerin ders içi süreçlerde işlerini zorlaştıracak bu gibi durumlar, diğer öğrencilere yansıyacak, sınıf bazında eğitim çıktılarını etkileyecektir.

• Yönergede, uyum sınıflarında çalışacak öğretmenlerin nasıl destekleneceğine dair maddeler bulunmamaktadır. Uyum sınıfı uygulamasının amacına ulaşabilmesi büyük ölçüde öğretmenlerin desteklenmesine bağlıdır.

• Bu konuda kendileri ile görüşülen öğretmenler, uyum sınıfları için yeterli materyal sağlanmadığını belirtmektedirler.

Uyum sınıfları uygulamasında ne tür sorunlarla karşılaşılmaktadır?

• Uyum sınıflarında toplanan öğrencilerin, okul nüfusunun üçte birlik bir kısmına tekabül ettiği durumlar söz konusudur. Bu durumda sadece Suriyeli arkadaşlarıyla etkileşim kuran öğrencilerin Türkçe becerileri geliştirmesi ve dolayısıyla uyum süreçleri daha uzun zaman alabilmektedir.

• Uyum sınıflarından sonra Türkçe Yeterlik Sınavı’nı geçen öğrencilerin uygun sınıflara yerleştirilmesi, bazı bölgelerde zaten kalabalık olan sınıfların daha da kalabalık hâle gelmesine sebep olabilir. Bu durumda öğretmen performansı ve öğrenci çıktıları olumsuz etkilenebilir.

GEM’lerin kapatılmasının ardından göçmen ve mülteci öğrencilerin Türk eğitim sistemine entegrasyonunun sağlanabilmesi uyum sınıflarında alınacak olumlu neticeye bağlıdır. Bu sınıflarda yaşanacak sorunların belirlenip çözüme kavuşturulması için öğrenci, öğretmen, yönetici ve veli başta olmak üzere okul paydaşlarının görüşlerini dikkate alan bilimsel çalışmalara ihtiyaç vardır. Fakat alan yazında hali hazırda uyum sınıflarına odaklanan çok az sayıda çalışma olduğu görülmektedir. Dolayısıyla bu alanda çalışacak araştırmacıların teşvik edilmesi ve desteklerin sağlanması gerekmektedir. Son olarak sürecin ana aktörü olan öğretmenler için uyum sınıflarının ihtiyaçları öncelikli olmak üzere çok kültürlü eğitim ortamlarında çalışma yeterlikleri kazandıracak hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimler düzenlenmesi gerektiği söylenebilir.