GENEL GÖRÜNÜM
Sendikalar, mensuplarının haklarını yasal sınırlar içerisinde savunan ve tarihi geçmişe sahip olan organizasyonlar olarak tanımlanabilir. Yasaların imkan tanıdığı ölçüde emek piyasasının tüm bileşenleri sendika kurma hakkına sahiptir ve kamuda görev yapan her çalışan bu haktan yararlanabilmektedir (Eraslan, 2012). Bu bağlamda Türkiye’deki Eğitim, Öğretim ve Bilim Hizmetleri hizmet koluna dahil olan sendika, üye sayıları ve sendikalaşma oranları bu kısımda incelendi.
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yıllık olarak yayımladığı istatistiklere bakıldığında eğitim, öğretim ve bilim hizmet kolundaki sendika sayılarında 2018 yılından 2022 yılına kadar istikrarlı bir artış olduğu görülüyor. 2018 yılında 37 olan sendika sayısı 2022 yılında 49 oldu. Üye sayısı ve sendikalaşma oranlarına bakıldığında en fazla üye sayısına ve sendikalaşma oranına sahip sendikaların EĞİTİM-BİR-SEN ve TÜRK EĞİTİM-SEN olduğu görülüyor. 2022 yılında EĞİTİM-BİR-SEN’in toplamda 429.792 adet üyesi varken sendikalaşma oranı %34 olarak tespit edildi. Üye sayısı ve sendikalaşma oranı açısından EĞİTİM-BİR-SEN’e en yakın olan diğer sendika TÜRK EĞİTİM-SEN’dir. 251.809 üyesi bulunan bu sendikanın sendikalaşma oranı %20’dir. Eğitim kolundaki diğer sendikaların sendikalaşma oranının doğrudan %6 ve altına düştüğü de kayda değer bir durumdur.
Son beş yılın istatistiklerine bakıldığında TÜRK EĞİTİM-SEN’in sendikalaşma oranı 2018’de %18,99 iken 2022 yılında %20,03 olduğu görülüyor. Aynı zamanda EĞİTİM-BİRSEN’in sendikalaşma oranının %35,98’den %34,20’ye düştüğü gözlemleniyor. Dolayısıyla sendikalaşma oranlarının en yüksek olduğu iki sendikada oranların görece az miktarda değişim gösterdiği görülüyor. Ayrıca diğer sendikalar ile sendikalaşma oranları ve üye sayıları açısından neredeyse uçurum denebilecek bir farklılık bulunuyor. 2022 yılında EĞİTİM SEN ve EĞİTİM İŞ sendikaları %6 oranında sendikalaşma oranına sahip iki sendikadır. Diğer sendikaların sendikalaşma oranı %0 ve %1 aralığında dağılım gösterdiği için grafikte toplu olarak verildi. Dolayısıyla eğitim sendikalarında üye ve sendikalaşma oranları arasında dengesiz bir dağılım bulunuyor. Grafiklerden hareketle 2022 yılında sendika ve üye sayıları ve sendikalaşma oranları bir önceki yıla göre artış gösteriyor.
Kısaca toparlamak gerekirse, sendikalar arasında üye sayıları ve sendikalaşma oranları açısından ciddi bir farklılık görülüyor. 2022 yılı baz alındığında bir önceki seneye göre sendika sayılarının, sendikalaşma oranlarının ve üye sayılarının artmış olması, öğretmenlerin gün geçtikçe sendikal hakları hakkında bilinçlendikleri daha talepkar oldukları anlamına gelebilir.
