ANALİZ YAZILARI
Merve Üstün Mete
Kamu Denetçiliği Kurumu
Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) Anayasal bir kurum olarak; kamu hizmetlerinde kalitenin artırılmasına yönelik bağımsız ve etkin şikâyet mekanizması oluşturmak suretiyle idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka, hakkaniyete ve iyi yönetim ilkelerine uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlendirilmiştir.
KDK, şikâyetleri almaya başladığı tarihten itibaren tavsiye kararları ve uzlaştırıcı yönüyle bireylerin adalete hızlı erişimini sağlayan, önleyici ve eğitici rolüyle uyuşmazlıkların doğmasının engellenmesine katkıda bulunan, iyi bilinen, tercih edilen, daha etkin bir hak arama kurumu olmuştur.
KDK “insan odaklı” bir anlayışın idari mekanizmaya yerleşmesi, hizmetin icrasında temel hak ve hürriyetlerin korunarak hukukun üstünlüğünün tam anlamıyla sağlanması ve iyi yönetim ilkelerinin kamu yönetimi aktörlerince benimsenerek iş ve işlemlerde temel alınması hedefiyle faaliyetini sürdürmektedir.
Bu kapsamda,
Kamu Denetçiliği Kurumu 2017 yılından itibaren yapılan başvuru sayısının artmasıyla birlikte nitelikli veya kabul edilebilir başvurularda da yükselme görülmüş ve idarelere verilen tavsiye kararlarında ciddi bir artış yaşanmıştır. Bu kapsamda, 2013-2017 yılları arasındaki 5 yıllık dönemde Kamu Denetçiliği Kurumunca toplam 792 adet tavsiye kararı verilmişken, 2018 yılında 5 yılın toplamından daha çok tavsiye kararı verilerek tavsiye kararı sayısı 946 olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında da verilen tavsiye kararı sayısında ciddi bir artış olmuş ve bu sayı 1.270’e ulaşmıştır. 2020 yılında pandemi etkisiyle birlikte 68.128 adet tavsiye, 704 adet kısmen tavsiye kısmen ret olmak üzere toplam 68.832 adet tavsiye yönünde karar verilmiştir.
Yine tavsiye yönünde verilen kararlara uyum oranına bakıldığında 2017 yılından itibaren sürekli bir artış eğiliminde olduğu görülmektedir. Bu kapsamda KDK tavsiye kararlarına uyum oranı 2013 yılında %20’lerde iken; 2017 yılında %65’e, 2018 yılında %70’ye, 2019 yılında %75’e, 2020 yılında %76,38’e yükselmiştir. 2021 yılında ise bu oran %79,50’ye ulaşmıştır.
Bu kapsamda, gerek 73.416 adet tavsiye kararımız gerekse de Kamu Denetçiliği Kurumunca sağlanan hukuki yardım ve yol gösterme faaliyetleri, insanı merkeze alan, şeffaf ve hesap verebilir bir idare olduğumuzun göstergesidir. Ayrıca bu faaliyetler sonucunda, hak arama kültürü yaygınlaştırılmış, idare aleyhine açılacak on binlerce dava önlenmiş, vatandaşın derdine derman olunmuştur. KDK beş yılda bir yapılan seçimler dışında vatandaşın devlet yönetimine katılımını sağlamıştır. Bu nedenle KDK, doğrudan demokrasinin bir aracı olmuş ve demokrasinin güçlenmesini sağlamıştır.
Öte yandan, KDK özellikle son yıllarda daha etkin ve fonksiyonel çalışmakla birlikte, Kurumun daha da işlevsel hale gelmesi ve kararlara uyum noktasında dünya standartlarının yakalanması, yargının iş yükünün azalmasına daha da fazla katkı sağlanması, vatandaşın sorunlarının daha etkin çözülmesi, hak arama kültürünün yaygınlaştırılması, idarenin hizmet kalitesinin ve şeffaflığın artmasının sağlanması ile hukuk devleti ilkesinin yerleştirilmesine yönelik hedeflerin gerçekleşmesi adına Kuruma re’sen inceleme yetkisinin verilmesinin, Kuruma ulusal önleme mekanizması, davalara katılma ve Anayasa Mahkemesine dava açma yetkisinin verilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.
Kamu Denetçiliği Kurumu Yıllık Şikâyet Başvuru Sayıları (2013 – 2021)
Kaynak: TBMM Kamu Denetçiliği Kurumu, Yıllık Raporlar
Kamu Denetçiliği Kurumu Yıl İçinde Alınan Dosya Sayısı (2019 – 2021)
Kaynak: TBMM Kamu Denetçiliği Kurumu, Yıllık Raporlar
Kamu Denetçiliği Kurumu Tavsiye Yönünde Verilen Kararlara Uyum Oranı (%, 2013 – 2021)
Kaynak: TBMM Kamu Denetçiliği Kurumu, Yıllık Raporlar
Kamu Denetçiliği Kurumu Karar Türüne Göre Dağılımı (%, 2018 – 2021)
Kaynak: TBMM Kamu Denetçiliği Kurumu, Yıllık Raporlar
