BİR BAKIŞTA TÜRKİYE TOPLUMU
Göç
Türkiye göç anlamında çok hareketli bir toplum. Bir yandan iç göç farklı katmanlarıyla sürerken diğer yandan birçok ülkeden göçmen almaya devam ediyor. Özellikle 1950’lerde toplumun büyük bölümü tarımla uğraşır ve köylerde yaşarken hızla kentlere göç etmeye başladı. 1975’den 2000 yılına kadar kırdan göç edenlerin sayısı sürekli arttı. 1995-2000 yılları arasında 1 milyon 168 bin 285 kişi kırdan kente göç etti. Bugün artık kır nüfusu çok düşük bir orana tekabül ediyor.
Ancak iller arasında hareketlilik yoğun bir şekilde sürüyor. 2010 yılında iller arasında 1 milyon 360 bin kişi göç etti. Bu sayı 2018 yılında yaklaşık 3 milyon kişi ile zirveye ulaştı. 2019 ve 2020 yıllarında görece azalma söz konusu. Bunun salgın ile doğrudan bağlantısı olduğunu söylemek mümkün. 2021 yılında ise iller arası göç eden nüfusta önceki yıla göre %23 oranında bir artış yaşandı.
Göç hareketlerinin önemli hedeflerinden biri her zaman eğitim ve çalışma hayatının yoğunlaştığı büyük şehirler oldu. Ancak bu hareketin yönü eski gücünde değil. İstanbul’da net göç hızı 2019 yılından bu yana sürekli azalmıştır. Net göç hızının eksi olması şehre gelen nüfusun giden nüfustan daha az olduğunu gösterir. İstanbul’da 2021 yılı itibariyle net göç hızı –1,4’tür. Bunda artan enflasyon ve kira fiyatları ile ülkede genel olarak yaşam şartlarının zorlaşmasının payı olduğu kesin.
Türkiye’ye göç eden yabancı uyruklu nüfus 2016- 2019 yıllarında Türkiye’den göç eden yabancı uyruklu nüfusun yaklaşık iki katı. 2021 yılında 578 bin 490 yabancı uyruklu kişi Türkiye’ye göç etti. Şüphesiz enflasyonist ortam ve Türk lirasının değer kaybı vatandaşın yaşam şartlarını zorlarken yabancı nüfus için Türkiye’yi hem yaşamak hem ticaret yapmak noktasında cazibe merkezi haline getiriyor. Bu anlamda üniversite öğrencilerinden yatırımcılara, göç eden yabancılara yönelik çok boyutlu politikalara ihtiyacı olduğu kesin.
İkamet izni ile Türkiye’de bulunanların sayısı 2010 yılına göre yaklaşık 7 kat arttı. 2021 yılında 1 milyon 340 bin kişi ikamet izni ile Türkiye’ye geldi. Benzer bir artış yabancılara verilen çalışma izni sayısında da görülüyor. Çalışma izni verilen yabancı nüfus 2010 yılına göre yine yaklaşık yedi kat artarak 2020 yılında 123 bin 570 kişiye ulaştı. Ancak bu sayı önceki yıla göre %14,91’lik bir azalmayı da gösteriyor.
Bütün bu verilerin gösterdiği üzere Türkiye’de yabancıların toplam nüfusa oranı 2014 yılından 2019 yılına kadar sürekli artıyor. 2019 yılında önceki yıla göre %70,7 oranında bir artış yaşandı. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü verilerine göre, 2017 yılında geçici koruma kapsamında Türkiye’de 3 milyon 424 bin 237 Suriyeli nüfus mevcut. 2021 yılında ise bu sayı 3 milyon 650 bine ulaştı. 2019 hariç Suriyelilerin sayısı sürekli artış göstermiştir. 2017 yılında Türkiye’deki Suriyelilerin yaş dağılımına göre en çok 0-4 yaş aralığında bebek ve çocuk mevcut. 2021’de ise en çok 5-9 yaş aralığında Suriyeli çocuk bulunurken 0-4 yaş aralığındaki bebekler ve çocuklar onları takip ediyor. Suriyeli nüfusun ağırlıklı olarak çocuk ve gençlerden oluşması eğitim başta olmak üzere bir dizi konuda çok boyutlu politikaların yürütülmesi gerektiğini bir kez daha hatırlatır.
Devletin yetkili birimlerinin operasyonlarıyla yakalanan düzensiz göçmenlerin sayısı yıllar içinde ciddi bir artış gösterdi. 2019 yılı düzensiz göçmen kaçakçılığında öne çıkan bir yıl. Bu yılda 454 bin düzensiz göçmenin yakalandığı görülür. 2020 yılında düzensiz göçmen sayısında %73,13 oranında bir azalma yaşanmış ancak 2021 yılında bu sayı tekrar artış göstermiştir. Düzensiz göçün organizatörleri olarak göçmen kaçakçılarının sayısında da benzer yıllarda benzer artma ve azalmalar mevcuttur. Salgın şartlarında son iki yılda hem düzensiz göçün görece zayıfladığı hem de devletin gözetim ve müdahale kabiliyetinin görece arttığını söyleyebiliriz.
Kaynaklar: TÜİK Göç İstatistikleri, Uluslararası Göç İstatistikleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı 
Kırdan Kente Göç Edenlerin Sayısı (1975-2000)
Kaynak: TÜİK, Göç İstatistikleri
Göç Eden Nüfus (Bin kişi, 2016-2019)
Kaynak: TÜİK, Uluslararası Göç İstatistikleri
Suriyeli Nüfusun Yaş Piramidi
Kaynak: Mülteciler Derneği, 2022
