EĞİTİMİN NİTELİĞİNİ ARTIRMAYA YÖNELİK GELİŞMELER
2021 yılı, eğitimin niteliğini artırmaya yönelik çok boyutlu gelişmelerin yaşandığı bir yıl oldu. Bu kapsamda eğitim diplomasisi çalışmaları, mevzuat düzenlemeleri, okul kütüphaneleri, okul öncesi ve meslekî eğitimi geliştirmeye yönelik çalışmalar, öğrencilere, öğretmenlere ve velilere yönelik yardımcı kaynak yayımı ile özel öğretim ve yükseköğretim alanında çalışmalar yapıldı. Bu çalışmaların oldukça büyük ve yaygın eğitim sistemimizde ne tür etki ve yansımaları olduğu tartışıldı.
Eğitim Diplomasisi
2021 yılı MEB için uluslararası hareketliliğin fazla olduğu bir yıl oldu. Dönemin Millî Eğitim Bakanı Ziya Selçuk; Arnavutluk Cumhuriyeti, Azerbaycan, KKTC, Filistin, Kuzey Makedonya ve Gabon Cumhuriyeti heyetleri ve UNDP temsilcisi ile görüşmelerde bulundu. Görüşmeler sonucunda Türkiye ile Arnavutluk Cumhuriyeti
arasında eğitim alanında iş birliği anlaşması, Türkiye ile Azerbaycan arasında ise
meslekî eğitim iş birliği protokolü imzalandı. Millî Eğitim Bakanı Özer göreve geldiği günden itibaren Kosova, KKTC, Azerbaycan heyetleri, İngiltere Ankara Büyükelçisi, AB Türkiye Delegasyonu Başkanı, UNICEF Avrupa ve Orta Asya Bölge Direktörü ve Dünya Bankası Avrupa ve Orta Asya Bölge Sorumlu Başkan Yardımcısı ile görüşmeler geç.ekleştirdi. Bakan Özer ve Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto tarafından iki ülke arasında eğitim alanında iş birliği protokolü imzalandı.
Bakan Özer, Kasım ayında Paris’te devam eden UNESCO 41. Genel Konferansı’nda Türkiye adına ulusal beyanda bulundu. 3. Türkiye- Afrika Ortaklık Zirvesi kapsamında ise Afrika ülkelerindeki mevkidaşları ile gerçekleştirilen oturumlara katıldı.
Mevzuat Düzenlemeleri
2021 yılının şubat ayında MEB, Mill. Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumlarına Yönetici Seçme ve Görevlendirme Yönetmeliği’ndeki düzenleme ile MEB’e bağlı resmî eğitim kurumlarında ikinci görev kapsamında görevlendirilecek müdür, müdür başyardımcısı ve müdür yardımcılarının Eğitim Yönetimi Sertifikasına sahip olması gerektiği hükme bağlandı. Yönetmeliğe göre Eğitim Yönetimi Sertifika Programı’nın Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünce eğitim yönetimi alanında hazırlanacak, uzaktan öğretim ve/veya yüz yüze eğitim kapsamında uygulanabilecek,
yöneticilik yapmak isteyenler belirlenen şartları taşımaları halinde Eğitim Yönetimi Sertifika Programına katılmak üzere başvuruda bulunabilecek, programı başarıyla
tamamlayanlar Eğitim Yönetimi Sertifikası almaya hak kazanacaklar. Sertifika, alındığı
tarihten itibaren sekiz yıl süreyle geçerli olacak, sekiz yılın ardından y.neticilik görevine
devam etmek isteyenler, yeniden Eğitim Yönetimi Sertifika Programı’na alınacaklar.
8 Nisan 2021’de Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi Kararı ile sözleşmeli öğretmen istihdamı ve sözleşmeli öğretmen alımında uygulanan mülakat ile açılan davanın iptaline karar verildi. Sözlü sınavın Anayasa’ya aykırı olmadığına ve iptal taleplerinin reddine oybirliğiyle karar verildi.
6 Temmuz 2021’de Resm. Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile il millî eğitim müdürlüklerinde,
her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarının rehberlik, iş başında yetiştirme, denetim, değerlendirme, inceleme, araştırma ve soruşturma hizmetlerini yürütmek üzere eğitim müfettişi ve eğitim müfettiş yardımcılarının istihdam edilebileceği belirtildi. Millî Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu
Başkanlığına, eğitim müfettişlerinin .alışmalarının koordinasyonu ile rehberlik ve denetim hizmetlerinin yürütülmesinde bütünlüğü sağlama görevi verildi. Eğitim müfettişi ve eğitim müfettiş yardımcıları, mali, sosyal hak ve yardımlar ile diğer özlük hakları bakımından maarif müfettişi ve maarif müfettiş yardımcılarına denk olacağı açıklandı. 3 Aralık’ta Resmî Gazete’de yayımlanan düzenlemeyle ise il millî eğitim müdürlüğü bünyesinde görev yapan “maarif müfettişleri”, “eğitim müfettişi” kadrosuna geçirildi.
Ekim 2021’de Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre ortaöğretim kurumları arasındaki nakiller ve geçişler, kontenjan belirleme kriterleri, başvurular ve değerlendirmeler, sınıf tekrarı durumunu düzenleyen maddeler hakkında değişiklik yapıldı. Anadolu liseleri, proje okulu olan Anadolu liseleri, Fen liseleri, Sosyal Bilimler liseleri arasında her sınıf düzeyinde artık geçiş yapılabilecek
ve merkezi sınav puanıyla öğrenci alan ortaöğretim kurumları arasında taban puan ve boş kontenjan şartına uygun olarak yerel yerleştirmeyle öğrenci alan ortaöğretim
kurumları arasında ise boş kontenjan ve başarı puanı üstünlüğüne g.re 12. sınıfa kadar nakil veya geçiş hakkına sahip olunacak. Merkezi sınav puanıyla öğrenci alan ortaöğretim kurumları arasında taban puan ve boş kontenjan şartına bağlı olarak yerel yerleştirmeyle öğrenci alan ortaöğretim kurumları arasında ise boş kontenjan ve başarı puanı üstünlüğüne göre 12. sınıfa kadar nakil veya geçiş hakkı olacak.
Meslekî eğitim stajına devlet katkısını da içeren Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 25 Aralık 2021’de Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanunda üç değişiklik yapıldı:
1. Meslek. eğitim merkezlerinde eğitim gören öğrencilerin her ay aldıkları asgari
ücretin üçte biri kadar olan ücretin tamamı, artık devlet tarafından ödenecek.
2. 3. sınıf sonunda kalfalık unvanına sahip olan öğrencilerin aldığı ücret miktarı, asgari
ücretin üçte birinden asgari ücretin yarısına yükseltildi.
3. Ustalık yeterliliği kazanmış olan kişiler, meslekte 10 yılı doldurduktan sonra MEB tarafından açılan İş Pedagoji Kursu Sınavı’na doğrudan katılabilecek ve başarılı olursa usta öğreticilik belgesi alabilecek.
29 Aralık 2021’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, öğretmenlik Meslek Kanunu teklifinin Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulduğunu bildirdi.
Kütüphanesiz Okul Kalmayacak Projesi
26 Ekim 2021 tarihinde MEB ve Kültür ve Turizm Bakanlığı ortaklığında “Kütüphanesiz Okul Kalmayacak” projesi tanıtıldı. Proje, 2 ay gibi kısa bir sürede 17 bin okula 17 bin kütüphane yapılmasını ve böylelikle okullar arası eğitimde fırsat eşitsizliğini en aza indirmeyi amaçlıyor. Proje kapanış programı 31 Aralık 2021 tarihinde Cumhurbaşkan Recep Tayyip Erdoğan ve Emine Erdoğan’ın katılımıyla gerçekleşti. Proje kapsamında 16 bin 361 okulda kütüphane kurulumunun tamamlandığı duyuruldu. Millî Eğitim Bakanı Mahmut Özer, okullardaki kitap sayısının 41 milyonu aştığını ve 2022 hedeflerinin ise 41 milyonu 100 milyona taşımak olduğunu dile getirdi.
Yardımcı Materyaller
COVID-19 salgınının devam ettiği ve bir yandan da yüz yüze eğitime geçiş sürecinin takip edildiği 2021 yılında MEB, dijital ve basılı yardımcı materyalleri öğretmenlerin, öğrencilerin ve velilerin hizmetine sundu. Okul öncesi, ilkokul, ortaokul, lise ve özel eğitim düzeyi için her yıl düzenli olarak yayınlanan ders kaynakları 2021 yılında da yayınlanmaya devam etti. Salgın koşullarının baskınlaştırdığı eğitimde fırsat eşitsizlikleri durumunun telafisine yönelik öne çıkan hizmetlerden biri de öğrenciler için tablet-bilgisayar dağıtımı oldu. 2021 yılında hizmete sunulan yardımcı materyaller arasında ağırlık verilen kaynakların ise özel Eğitim öğrenci ve velilerine yönelik destek materyalleri olduğu görülmektedir.
Okul Öncesi Eğitimde Yaşanan Gelişmeler
Eğitim-öğretim faaliyetlerinin büyük bir çoğunluğu salgın sürecinde uzaktan devam
etmişti. Okul öncesi eğitim faaliyetleri diğer kademelere kıyasla en az süreyle uzaktan
eğitime devam etmiş olmasına rağmen MEB’in 2020-2021 eğitim-öğretim yılı için hazırladığı örgün Eğitim İstatistikleri’ne göre 5 yaş okullaşma oranı %71,22’den %56,89’a kadar düştü. Okul öncesinde okullaşmayı artırmak amacıyla kasım ayının başında Bakan Mahmut Özer, ikinci döneme 5 bin yeni ana sınıfı yetiştirileceğini duyurdu. Duyurunun ardından kasım ayı sonunda 3 bin 971 yeni ana sınıfı açıldığı ve yeni açılan ana sınıflarında toplamda 74 bin çocuğun ana sınıfına başladığı duyuruldu. Böylelikle 5 yaş düzeyinde okullaşma oranının %78’den %83’e yükseldiği
söylendi. Bu rakam, örgün eğitim istatistikleri ile kıyaslandığında 5 yaş düzeyi okullaşma oranı açıklamalarında bir tutarsızlık söz konusudur. Bununla birlikte 5 bin yeni ana sınıfına okul öncesi öğretmenlerinin nasıl kanalize edileceğine dair bir atama politikası açıklanmadı. Yeni açılan 3 bin 971 ana sınıfına öğretmen ataması yapılıp yapılmadığı da bir soru işareti olarak belirsizliğini korumaktadır.
Meslekî Eğitimde 1000 Okul Projesi
2021 yılının en .ok konuşulan çalışmalarından biri de “Meslek. Eğitimde 1000 Okul Projesi” oldu. 17 Şubat 2021’de Meslek. Eğitimde 1000 Okul Projesi kapsamında seçilen okulların alt yapısını güçlendirmesinden eğitim ortamlarının zenginleştirilmesine kadar çok sayıda destek kapsamında 176 Milyon liralık yatırım yapıldığı belirtildi. Nisan ayında ise Millî Eğitim Bakan Yardımcısı Mahmut Özer,
6 ay içerisinde projeye toplam yatırımın 500 milyon TL’ye ulaştığını belirtti. Projenin ilk
yılının dolduğu 12 Ekim 2021 tarihinde yapılan açıklamaya göre ise toplamda harcanan 1 milyar lira bütçe ile meslekî eğitim güçlendirildi ve meslekî eğitim veren 1000 okulun eğitim ortamları zenginleştirildi.
Öğretmen Destek Merkezleri
İlk olarak 2019 yılında dönemin Bakanı Ziya Selçuk tarafından tanıtılan öğretmen destek merkezleri, İl Millî Eğitim Müdürlükleri ile Bakanlık.a uygun görülen İlçe Millî Eğitim müdürlüklerinde; meslekî gelişim faaliyetlerini öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü koordinesinde yürütmek üzere öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Hizmetleri Birimine bağlı olarak kurulan merkez olarak ifade edilmektedir. 2019 yılında yaptığı açıklamada 81 il ve 957 ilçede öğretmen destek noktalarının kurulacağını, pilot çalışmaların Şubat 2020’de Ankara’da başlayacağını ve ardından ülke geneline yaygınlaştırılacağını belirtmiştir. 5 Mart 2021’de Sakarya’da ilk merkezin açılışı yapılmıştır. Millî Eğitim Bakanı Selçuk, bu kurumları çok önemsediğini ve eğitimin öğretmenlerin omzunda yükseleceğini belirtmiştir.
Özel Eğitim Öğretmenlerinin Gelişimi
Özel eğitimin niteliğinin arttırılması amacıyla ilk kez ocak ayında 81 ilde özel eğitim alanında görev yapan ücretli öğretmenlere yönelik meslek. gelişim programı düzenlendi. Şubat ayında özel eğitim alanında görevli öğretmenlerin bilgi, beceri ve yeterliklerinin artırılmasını amaçlayan “özel Eğitim Meslekî Gelişim Programları” tanıtıldı.
5 Haziran 2021’de MEB, yaptığı değişiklikle hafif zihinsel engelli öğrencilerin eğitim gördüğü özel eğitim meslek okulu mezunlarının da üniversite sınavına girebileceğini belirtti. Ağustos ayında ise yapılan bir diğer düzenleme ile Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde (RAM) öğrenci ve vatandaşlara verilen hizmetin kalitesini artırmak için 260 fizyoterapist alınacağı ve artık her RAM’da en az bir fizyoterapistin görev yapacağı belirtildi.
Yükseköğretimde Yaşanan Gelişmeler
YÖK Başkanı Değişikliği
Yükseköğretimde 2021 yılında yaşanan önemli gelişmelerden biri Yüksek.ğretim Kurulu Başkanının değişmesi oldu. 2014 yılından itibaren YÖK Başkanlığını sürdürmekte olan Prof. Dr. Mehmet Ali Yekta Saraç, Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı oldu. 30 Temmuz 2021 tarihi itibariyle YÖK Başkanı olarak Marmara üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erol Özvar atandı.
Pedagojik Formasyon Eğitimi Düzenlemeleri
Yükseköğretimde öğretmen yetiştirme alanında en çok gündeme gelen konulardan biri de pedagojik formasyon eğitimi meselesi oldu. 29 Haziran 2020 tarihinde Talim Terbiye Kurulu kararı ile pedagojik formasyon programı veya pedagojik formasyon eğitimi sertifikası programını başarıyla tamamlayanların öğretmenliğe başvuru hakkı iptal edilmiş ve MEB ve YÖK iş birliği ile açılacak olan öğretmenlik meslek bilgisi tezsiz yüksek lisans programından mezun olan adayların öğretmenlik başvurusunda bulunabileceği söylenmişti. Uygulamanın üzerinden 14 ay geçmesine rağmen bahsedilen program, hiçbir yükseköğretim kurumunda açılmadı ve bu sebeple söz konusu karar “Bakanlık ve YÖK iş birliği ile açılan/açılacak olan öğretmenlik meslek bilgisi tezsiz yüksek lisans programı ya da pedagojik formasyon eğitimi sertifikası programını başarıyla tamamlayanların öğretmenliğe başvuru yapabilecekleri” şeklinde güncellendi.
Kontenjan Düzenlemeleri
31 Mart 2021’de yapılan YÖK ve Yükseköğretim Eğitim Programları Danışma Kurulu
tarafından gerçekleşen sekizinci toplantıda, yükseköğretim kurumlarının kontenjan planlaması yapıldı. Kurulda öğretmenlik programlarının kontenjanlarının aynı kalması,
hukuk fakültelerinin üniversitelerdeki boş kontenjanlara göre hareket etmesi,
mühendislik gibi ön planda olan alanların ülkenin ihtiyaç analizine göre kontenjanların
belirlenmesi, sağlık alanıyla ilgili kontenjanların aynı kalması ve ön lisans düzeyindeki
bazı programların kontenjanlarının tedrici düşürülmesine karar verildi. Bunun yanı sıra MEB, hafif zihinsel engelli öğrencilerinin özel eğitim meslek liselerinden mezun oldukları takdirde üniversite sınavlarına girebilecekleri yönünde düzenleme yaptığı yönetmeliği duyurdu.
Barınma Problemi
COVID-19 salgını nedeniyle uzaktan eğitime devam eden öğrencilerin yeniden yüz yüze eğitime geçiş ile öğrenim gördükleri şehirlere göç etmeleri, barınma sorunun ortaya çıkmasına neden olmuştur. Özellikle büyükşehirlerde meydana gelen barınmadaki arz-talep dengesizliği öğrencileri zor durumda bıraktı. Yüksek öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumuna bağlı yurtların toplam kapasitesinin güncel yükseköğretim öğrenci sayısının yalnızca %8,44’ünün barınma ihtiyacının karşılayabilecek durumda olması öğrencileri ev kiralamaya yöneltti. Bu durumun ortaya çıkarttığı yüksek talep özellikle büyükşehirlerde konut krizinin ortaya çıkmasına ve ev sahiplerinin konut kiralarını %40 ve %50 dolaylarında arttırmasına neden oldu.
Yükseköğretim Şûrası
Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Saraç, kasım ayı içerisinde ilk kez Yükseköğretim Şûrası düzenleyeceğini duyurdu. Şûra toplantısında yükseköğretimle ilgili güncel meseleler konuşulacağı ve anlaşma sağlanan konuların YÖK’e teklif olarak sunulacağı belirtildi. Ancak şûranın nasıl ve ne zaman toplanacağı hakkındaki detaylar kamuoyu ile paylaşılmadı ve Yükseköğretim Şûrası 2021 yılı içerisinde gerçekleşmedi.
