GENEL GÖRÜNÜM

Eğitim ortamları, öğrencilerin ve öğretmenlerin oluşturdukları, öğrencilerin öğrenme eylemini sürdürdükleri fiziksel mekan, çevre, bağlam ve öğrenme kültürü anlamına geliyor. Özellikle salgın sürecinin göstermiş olduğu gibi eğitim ortamı okul dışında, çevrimiçi ortamları da kapsıyor. Öğrenciler okul dışında da öğrenmelerini birçok yönden sürdürüyorlar; ancak buradaki kavram daha çok sınıf ortamı, öğretmenlerin derslerinde kullanmayı tercih ettikleri öğretme metotları, öğrenme ortamının nitelik ve özellikleri gibi unsurları içerisinde barındırıyor. Eğitim ortamları derslik başına düşen öğrenci sayıları, taşımalı eğitim, yatılı ve burslu öğrenciler gibi çeşitli göstergelerle ele alınabilir.

Eğitim kademeleri ve lise türlerine göre derslik başına düşen öğrenci sayısı eğitim ortamı kapsamında ele alındı. Buna göre derslik başına düşen öğrenci sayısındaki düşüşün sadece ilköğretim kademesinde ve din öğretimi lise türünde olduğu görülüyor. Ortaöğretim, genel ortaöğretim ve mesleki ve teknik ortaöğretimde ise derslik başına düşen öğrenci sayısı 2021- 2022 eğitim öğretim yılında artış gösteriyor. Bu artış öğrenci sayısının bir önceki seneye göre daha fazla olmasıyla açıklanabilir.

Öğrencilere tanınan imkanlardan burs, taşımalı eğitim sistemi, yatılı okuma, eğitim ortamları kapsamında analiz edildi. Bu doğrultuda Türkiye’de ilköğretim ve ortaöğretim düzeyinde devlet okullarında yatılı okuyan ve taşımalı eğitimden faydalanan öğrenci sayısı 2017-2018 yıllarında kayda değer bir artış gösterdi. Ancak daha sonraki yıllarda bu artış yerini azalmaya bıraktı. Bilhassa 2021-2022 yıllarında taşımalı öğrenci sayısında bariz bir azalma olduğu dikkat çekiyor. Taşımalı öğrenci sayısının düşmesi de ekonomik krizin etkisinin gözlendiği başlıklardan biri. Akaryakıt fiyatlarındaki artışın öğrencilerin taşınmasına ayrılan ödeneğin yetersiz kalmasına ve ihalelere olan taleplerin azalmasına yol açtığı söylenebilir. Yerleşim merkezlerine uzak yerlerde ikamet eden öğrencilerin donanımlı eğitim ortamı bulunmamasından dolayı eğitim ve öğretim hayatına devam edememeleri çözülmesi gereken problemlerden biridir.

Burs alan öğrenci sayıları 2016’dan 2022’ye istikrarlı bir artış gösteriyor. Ancak bu artışa rağmen burslu öğrenci sayısının toplam öğrenci sayısına bölünmesi ile elde edilen oranın, 2021-2022 yılında düştüğü de gözleniyor. Bu durumun, toplam öğrenci sayısının son yıllarda artmasıyla doğrudan ilişkili olduğu düşünülebilir. İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin aldıkları burs miktarının verildiği grafiğe bakıldığında, 2022 Ocak-Temmuz aralığında burs miktarında %29,4 oranında artış yapılarak burs ücretinin 663,87 TL’ye çıkarıldığı görülüyor. Ancak burada ülkenin içerisinde bulunduğu ekonomik kriz nedeniyle öğrencilerin maddi ihtiyaçlarının, kırtasiye ve kitap masraflarının bir önceki seneye göre oldukça artarken alım gücünün azaldığı da göz önünde bulundurulması gereken boyutlarından biri. Konuyla ilgili olarak Tüm Kırtasiyeciler Derneği (TÜKİD) başkanının yaptığı açıklamada 2021 ile 2022 kıyaslandığında kırtasiye ürünlerinde %80 oranında zam yapıldığı; hatta bazı ürünlerde zam oranının %100’ün üzerine çıktığı belirtiliyor (NTV, 2022).

Sonuç olarak eğitim ortamları, öğrencilerin eğitim ve öğretimlerini sağladıkları sınıf, çevre gibi eğitim ortamlarıdır. Sınıfların kalabalık ortamlardan ayrıştırıp, öğrenmeyi destekleyici ortamlara dönüştürülmesi, öğrencilere burs ve yatılı okuma imkanlarının tanınması, taşımalı eğitimin uygulanması eğitim ortamı bağlamında ele alınması gereken önemli göstergelerdir.

 Kademelere ve Lise Türlerine göre Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı

Kaynak: MEB, Örgün Eğitim İstatistikleri, 2022

*İlkokul ve ortaokul birlikte değerlendirilmiştir.

Yatılı, Taşınan ve Burslu Öğrenci Sayısı (2016/17-2021/22)

Kaynak: MEB, Örgün Eğitim İstatistikleri, 2022

*İlkokul, ortaokul ve lise düzeyinde devlet okullarında yatılı olarak okuyan öğrenci sayısıdır.

 Yatılı, Taşınan ve Burslu Öğrenci Oranı (2016/17-2021/22)

Kaynak: MEB, Örgün Eğitim İstatistikleri, 2022

*İlkokul, ortaokul ve lise düzeyinde devlet okullarında yatılı olarak okuyan öğrenci sayıları kullanılarak oran hesaplanmıştır. 

İlköğretim ve Ortaöğretim Öğrencilerinin Yurtiçi Burs Ücreti (2016/17-2021/22)

Kaynak: MEB, Örgün Eğitim İstatistikleri, 2022